W pierwszych dniach grudnia, jak co roku, organizujemy obchody Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc. W związku z tym zaplanowaliśmy na dzień 5 grudnia przeprowadzenie debaty, której celem jest zwrócenie uwagi na problem zachorowalności i wykrywalności gruźlicy w Regionie. W debacie planujemy poruszyć zagadnienia związane z dostępnością leków przeciwgruźliczych, potrzeby wprowadzania nowych leków, jak też stosowanych standardów leczenia. Poruszymy także społecznie ważne tematy, istotne z punktu widzenia opieki nad ludźmi bezdomnymi.
Gruźlica jest chorobą zakaźną, wywołaną przez prątki należące do Mycobacterium tuberculosis complex. Źródłem zakażenia są prątkujący chorzy na gruźlicę płuc.
Gruźlica umiejscawia się najczęściej w płucach, ale może zajmować różne narządy. Zdarzają się, głównie u osób z zaburzeniami odporności, rozsiane postaci gruźlicy. Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization-WHO) szacuje, że w 2016 roku na świecie zachorowało na gruźlicę 10,4 mln osób, w tym milion dzieci do lat 14.
CO NALEŻY WIEDZIEĆ O GRUŹLICY
ŻRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA Instytutu Gruźlicy w Warszawie
Znane jest powiedzenie "Żeby wroga zwalczyć- należy go poznać." Stąd pierwszym etapem w walce z gruźlicą jest poznanie choroby, jej przyczyn biologicznych, społecznych, jej przebiegu. Ta wiedza pozwoli na wdrożenie racjonalnych metod zapobiegania i leczenia.
Gruźlica jest chorobą zakaźną - wywoływaną przez bakterię - prątek gruźlicy - wykryty przez niemieckiego lekarza, bakteriologa Roberta Kocha.
Prątek gruźlicy jest bardzo wrażliwy na działanie promieniowania ultrafioletowego - światła słonecznego, które szybko zabija prątki. Również wysoka temperatura (gotowanie, pasteryzowanie) powoduje szybkie zabicie prątków.
Gruźlica jest chorobą zaraźliwą- przenosi się bowiem z osobnika chorego na osobnika zdrowego. Źródłem zakażenia prątkiem jest najczęściej chory na gruźlicę prątkujący. Taki chory podczas kaszlu, kichania, odkrztuszania /odpluwania/ głośnego śmiechu, mówienia, wydala prątki wraz z kropelkami śluzu. Kropelki z zawartymi prątkami unoszą się w powietrzu, wysychają i opadają wraz z wdychanym powietrzem, mogą dostać się do płuc. Tam się "zagnieżdżają". Dochodzi do zakażenia prątkiem. To zakażenie drogą powietrzną, zwane też zakażeniem inhalacyjnym (kropelkowym) jest najczęstszym. Jeden chory prątkujący nieleczony zakaża w ciągu roku średnio od 10 do 15 ludzi.
Bardzo rzadko do zakażenia prątkiem dochodzi drogą pokarmową - poprzez spożycie produktów żywnościowych zawierających prątki. Najczęściej poprzez spożycie surowego mleka lub jego przetworów pochodzących od chorego na gruźlicę bydła- krowy. W Polsce takie niebezpieczeństwo jest znikome, gdyż gruźlica bydła występuje incydentalnie. Gotowanie mleka lub jego pasteryzacja powoduje zabicie prątków.
U większości ludzi na tym etapie - zakażenia prątkiem - kończy się ich "spotkanie" z prątkiem. Prątki pozostają w organizmie w stanie uśpionym pod czujnym nadzorem sił obronnych - odpornościowych. Nie jest to jednak odporność bezwzględna. Ta obrona może zostać przełamana. U człowieka zakażonego, ryzyko zachorowania na gruźlicę utrzymuje się przez całe życie.
W przeciwieństwie do innych chorób zakaźnych jedynie u 3-8% ludzi zakażonych prątkiem rozwija się choroba - gruźlica. Przyczyną przerwania tej swoistej równowagi między prątkiem a ustrojem jest osłabienie sił obronnych organizmu. Wszystkie czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, które powodują załamania sił obronnych człowieka burzą tą równowagę czynią organizm bardziej podatnym na rozwój choroby. Dochodzi do ożywienia dotychczas "uśpionych" prątków, ich mnożenia i ich szerzenia się w ustroju człowieka doprowadzając do postępującej choroby. Dlatego uważa się, że zakażenie prątkiem jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do zachorowania.
Prątek atakuje wszystkie narządy i tkanki ludzkiego organizmu wywołując w nich zmiany chorobowe, ale najczęściej są to płuca, one są bowiem najczęstszym miejscem, do którego prątek dostaje się do człowieka i najczęściej tam jest pierwotna siedziba prątka.
Najczęstszym czynnikiem zewnętrznym osłabiającym organizm ludzki jest nędza.
Z nędzą bowiem związane jest niedożywienie, które osłabia organizm, w tym jego siły obronne. Z nią również związane są złe warunki mieszkaniowe- przeludnione, ciemne, wilgotne mieszkania, złe warunki sanitarne - wszystko to stwarza doskonałe warunki szerzenia się zakażenia prątkiem od chorego na jego najbliższe otoczenie. W ciasnym, ciemnym, źle wietrzonym pomieszczeniu więcej prątków utrzymuje się w powietrzu, niż w dużym nasłonecznionym i wietrzonym pomieszczeniu. Nędza jest też źródłem ciągłych stresów psychicznych, osłabiając układ odpornościowy człowieka. Stresy psychiczne wywołane nędzą, aktualnym lub potencjalnym bezrobociem, choć nie tylko, są przyczyną takich nałogów jak alkoholizm czy narkomania, a także nikotynizm. Wszystkie te nałogi szkodliwe są dla układu odpornościowego człowieka i zwiększają ryzyko zachorowania na gruźlicę.
Z nędzą związany jest także analfabetyzm, gorsze wykształcenie, niska kultura zdrowotna i utrudniony dostęp do opieki lekarskiej. Ten związek gruźlicy z nędzą był postrzegany od dawna i gruźlica była i jest klasycznym przykładem choroby społecznej a więc związany z warunkami bytowania: życia (mieszkanie, odżywienie) pracy i wypoczynku. Wprawdzie na gruźlicę chorowali również wielcy pisarze, malarze, kompozytorzy, politycy, kapłani - to jednak jej ofiarami była przede wszystkim żyjąca w nędzy ludność miast i wsi. Nie jest dziełem przypadku fakt, że obecnie prawie 95% zachorowań i 98% zgonów z powodu gruźlicy na świecie przypada na ubogie kraje tzw. Trzeciego Świata.
Innym, od dawna znanym czynnikiem zwiększającym ryzyko zakażenia i zachorowania na gruźlicę jest stały ścisły, domowy kontakt z chorym nieleczonym. Dlatego tak istotne jest wczesne wykrycie choroby i natychmiastowe leczenie chorego. Chory prawidłowo leczony już po miesiącu przestaje być zaraźliwy dla otoczenia.